- spangshus online -
- Turysta w Danii -

Związki historyczne z Polską - do 1397 roku
Sąsiedzkie położenie Danii i Polski nie mogło nie pozostawić śladów historycznych po wspólnych kontaktach między tymi dwoma narodami.
Nie ma pisanych dokumentów na ten temat z czasów przed przyjęciem chrześcijaństwa na obszarze środkowej i północnej Europy. Archeolodzy ciągle odkrywają nowe ślady i na tej podstawie budują swoje teorie.
Archeolodzy dokumentują pochodzenie Wolina jako byłą bazę wikingów, Jomsborg, jak również jako legendarny słowiański gród, Wineta, symbol bogactwa na wybrzeżu Bałtyku.

Początki chrześcijaństwa w Polsce datują się od roku 966, kiedy polski książę, Mieszko I, za pośrednictwem czeskim przyjął chrzest w Gnieźnie.

Mieszko miał dobre kontakty ze Skandynawami, skoro wydał swoją córkę, Sygrydę Świętosławę za króla Szwecji, Eryka VIII. Po śmierci Eryka VIII, Sygryda Świętosława wyszła za mąż za króla duńskiego Svenda Dwubrodego (Svend Tveskæg), syna Haralda Sinozębnego (Blåtand). Sygryda Świętosława, która w Skandynawii znana jest jako Sygryda Storraade (w Szwecji: Storrada) lub Gunhil Storraade (Storrada), urodziła się ok. 967 roku w Gnieźnie, a zmarła w 1014 roku. Jej synowie: Olof (Skötkonung) był królem Szwecji, a dwaj : Harald II i Knud I Wielki królami duńskimi.

Czy Mieszko I i Harald Blåtand, pierwsi władcy, tworzących się państw: polskiego i duńskiego znali się osobiście? Czy odwiedzali się w Jelling i w Gnieźnie? Prawdopodobieństwo takiego przypadku jest możliwe.

Początki tworzenia państwa polskiego i wprowadzania chrześcijaństwa na Pomorzu nastręczały Mieszkowi i jego synowi, Bolesławowi Chrobremu (bratu Sygrydy Świętosławy) , wiele trudności. Nowa wiara była przyjmowana z wielkim oporem. Przynosiła ona podporządkowanie polskim władcom, którzy poprzez swoich dostojników kościelnych i urzędników ściągali nowe podatki. Wysłannik Bolesława Chrobrego, misjonarz z Pragi, Wojciech, który przybył w 997 roku do Gdańska i dokonał chrztu tamtejszych książąt, udał się później do Prus, gdzie został zamordowany przez pogan. Przez następne 200 lat chrześcijaństwo było słabo rozpowszechnione na Pomorzu.
Władcy pomorscy próbowali zachować swoją niezależność od Polski i od Niemiec. Sąsiedzi z południa i od zachodu, którzy mieli już silną władzę państwową, którą umacniał kościół chrzecijański, byli zagrożeniem dla władców Pomorza. Uzyskanie emancypacji politycznej Pomorza stało się konieczne, a możliwe było tylko w sojuszu z kościołem i papieżem.
W 1170 roku książę Subisław poprosił o chrzest duńskich cystersów. Duńczycy z królem Waldemarem Wielkim i biskupem Absalonem byli również potencjalnym zagrożeniem dla pogańskich Pomorzan, ale jednak najlepszym rozwiązaniem politycznym. Za dokonanie chrztu Subiesław obiecał cystersom znaczne fundacje. Cystersi przybyli najpierw w 1174 roku do Kołbacza, a potem w 1188 roku do Oliwy.

W 1210 roku pomorski książę Mściwoj złożył hold duńskiemu królowi Waldemarowi Zwycięzcy (Valdemar Sejr). Duńczycy na jakiś czas przejęli kontrolę nad całym południowym Bałtykiem. Waldemar probówał nawet zająć bogate Prusy (na wschód od Gdańska).

Zarówno na Pomorzu jak i w Danii toczono wtedy wiele sporów rodzinnych o władzę. Zarówno Pomorzanie jak i Duńczycy często szukali sojuszników w Meklenburgii, która sąsiaduje z oboma krajami. Książę z Pomorza Gdańskiego, Sambor ożenił się z córką księcia meklenburskiego, Matyldą.
Sambor, odwiedzając teścia w Meklenburgii, spotykał Duńczyków, którzy również byli spokrewnieni z Meklenburczykami.

W 1248 roku duński książę Christoffer poślubił córkę Sambora, 15-letnią Zwinisławę , zwaną w Danii Margrete Sambiria af Pommern, Margrete Sprænghest . W 4 lata po ich ślubie Christoffer został królem Danii. W 1259 roku umarł Christoffer, a 25-letnia ambitna i mądra królowa-wdowa prowadziła dalej aktywne życie w Danii aż do swej śmierci w 1282 roku. Następcą tronu został ich 10-cioletni syn Erik (Klipping), ale Margrete, córka Sambira, całkowicie zdominowała go w sprawowaniu władzy, którą faktycznie sprawowała przez 20 lat.

Inne zwiazki personalne (królowe): Eufemia Pomorska, żona króla Christoffera 2. (królowal: 1320 - 1326 i 1329 - 1332) i Zofia Pomorska, żona króla Frederika (panował: 1523 - 1533).

W latach 1300 niemieccy kupcy rozwinęli handel morski na Bałtyku i przyczynili się do rozwoju wielu miast na jego wybrzeżach. Miasta zorganizowały się w Związek Hanzy. Miasta zawarły umowę o niekonkurencyjności, określiły jakimi towarami, jakie miasta mogą handlować oraz podzieliły obszary swoich wpływów. Miasta hanzeatyckie opanowane były przez niemieckich kupców, którzy zawładnęli większością handlu w Europie Północnej. Miasta były bardzo bogate i miały duży wpływ na politykę władców w krajach, w których się znajdowały. Miasta dawały początek powstaniu małych miast, które trudniły się handlem wewnątrz krajów.

W 1364 roku król duński Waldemar Nowydzień (Valdemar Atterdag) przybył do Krakowa na zjazd władców europejskich na zaproszenie polskiego króla Kazimierza Wielkiego. W Krakowie spotkało się 5 władców Europy.
Kupiec i bankier krakowski Mikołaj Wierzynek wydał przyjęcie dla dostojnych gości w swoim domu przy rynku krakowskim. Dzisiaj znajduje się tam słynna restauracja "U Wierzynka", w której można oglądać gości z tego przyjęcia na ściennym malowidle.

W 1375 roku po śmierci króla Waldemara (Valdemar Atterdag) na króla wybrano jego wnuka, 5-letniego Olufa, syna jego córki Małgorzaty (Margrete). Wpływ na ten wybór miał zapewne związek miast Hanzy, bo do tronu pretendował inny starszy wnuk Waldemara, ale ponieważ byl Meklenburczykiem, wrogiem Hanzy, nie mógł dostać ich poparcia. W imieniu nieletniego króla na scenę polityczną wkroczyła jego matka, 22-letnia Małgorzata.
W 1385 roku 15-letni Oluf stał się pełnoletni i stał się pełnoprawnym królem Danii i Norwegii oraz "prawnym spadkobiercą do tronu Szwecji", ale w 2 lata później umarł.
Małgorzata sprawowała dalej faktyczną władzę i otrzymała tytuł "pełnouprawnionej pani i gospodarza", żeby nie użyć tytułu król, który był zastrzeżony tylko dla mężczyzn. Panowanie Małgorzaty nad trzema narodami dało jej bardzo ważną pozycję w całej Skandynawii. Największą zasługą Małgorzaty było doprowadzenie do zawarcia w 1397 roku unii w Kalmarze między Danią, Norwegią i Szwecją.
Po stracie jedynego syna, królowa Małgorzata stanęła przed problemem znalezienia swojego następcy na tron. W Meklenburgi żyli męscy potomkowie jej ojca Waldemara, którzy po jej śmierci rościliby sobie prawo do tronu Królestwa Danii, Norwegii i Szwecji. Małgorzata uważała tę możliwość za niekorzystną dla królestwa. Na Pomorzu był chłopiec, który był prawnukiem Waldemara. Powiązania rodzinne prowadziły na Pomorze poprzez starszą siostrę Małgorzaty, Ingeborg , która wyszła za mąż za księcia meklenburskiego. Córka Ingeborgi, Marie, wyszła za mąż za księcia pomorskiego Warcisława i mieszkała w Darłowie. Marie i Warcisław mieli syna Bogusława (Eryk Pomorski).
Z pomocą powiązań rodzinnych królowej Małgorzaty i później króla Eryka Pomorskiego osiedliły się w Polsce zakony Brygidek. W 1394 roku powstał pierwszy klasztor Brygidek w Gdańsku.

Opracowała MTS na podstawie m.in. "Zarys historii Polski" (pod redakcją J.Tazbira), 1979, oraz Erik Kjersgaard: "Kjersgaards Danmarkshistorie", 1993.