- spangshus online -

- dunsko-polska strona internetowa -

Kilka przepisów kulinarnych
(Kuchnia dunska II)

Frikadele (Frikadeller)

na 4 osoby
400 g mielonego chudego miesa wieprzowego (lub 200 g wieprzowiny i 200 g mielonej cieleciny lub wolowiny)
1 lyzeczka soli, pól lyzeczki pieprzu
1 cebula
1 - 1 1/2 dl maki ( lub 1/2 dl maki, 1/4 dl maki ziemniaczanej, 1/2 dl tartej bulki)
ok. 1 dl bulionu lub wody
2 - 3 dl mleka
1 - 2 jajka, lub 2 bialka
ok. 50 g tluszczu do smazenia

Cebule zetrzec na tarce. Cebule mozna tez drobno pokroic i podsmazyc.
Polaczyc wszystkie skladniki, wymieszać dokladnie mieso z reszta skladników.
Kotleciki beda smaczniejsze jesli farsz wyrobi sie 1 - 1 1/2 godz. przed smazeniem.
Frikadele formuje sie, nabierajac na czubek lyzki umoczonej w goracym tluszczu z patelni taka ilosc farszu, która odpowiada wielkoscia orzechowi wloskiemu. Nalezy smazyc te male kotleciki na nie za goracym ogniu przez ok. 4 - 5 min. z kazdej strony.
Cebule mozna zastapic przez dodanie 2 -3 lyzkami drobno pocietego szczypiorku, 1 - 2 lyzek pocietego kopru, odrobiny bazylii i tymianku.
Zmniejszajac ilosc cebuli do 1 lyzeczki i zastepujac bulion i mleko jogurtem ( 1 1/2 dl), mozna zmieszac z farszem 200 g drobno posiekanych pieczarek. Nie nalezy wtedy dodawac jajek.
Jest bardzo wiele odmian dunskiej frikadeli, ale najpopularniesza jest ta najprostsza.
Jest to bardzo lubiane i popularne danie w Danii. Frikadelle podawane sa jako danie obiadowe/kolacyjne oraz jako danie podobiadkowe.
Na codzien jest frikadela czestym skladnikiem dania glównego dunskiej kolacji. Gotowane ziemniaki i warzywa sa uzupelnieniem tego dania.
Na podobiadek moga byc cieple frikadele podawane z zimna salatka ziemniaczana i salata zielona urozmaicona swiezym ogórkiem, pomidorem, zielonym groszkiem, ziarnami kukurydzy.
Frikadele na wieksze przyjecie smazy sie kilka dni wczesniej i przechowuje w zamrazarce.


Salatka ziemniaczana

na 4 osoby
3/4 kg malych, niemacznych ziemniaków w lupinach
Ziemniaki ugotowac w lupinach. Obrac ziemniaki z lupin.
Ochlodzic i pokroic w plasterki.
Pokrojone ziemniaki polac jednym z nastepujacych sosów i delikatnie wymieszac.
Propozycja 1:
Majonez salatkowy lub zwykly majonez rozcieczony smietanka lub bita smietana doprawiony do smaku starta cebula, sola, pieprzem, musztarda i sokiem z cytryny .
Propozycja 2:
Jogurt (1/4 l) doprawic do smaku starta cebula, karry, sola i pieprzem.
Polac sosem ziemniaki i odstawic na 1/2 godz. az nabiora smaku. Nastepnie ubity krem z 1 dl smietanki delikatnie zmieszac z ziemniakami. Ozdobic zielonym szczypiorkiem, rzezucha, koprem i np. pokrojonym w lódki pomidorem lub oliwkami.
Propozycja 3:
Marynata z ok. 1 dl rosolu lub wody, 3 lyzki oleju, 3 lyzki soku z cytryny, pokrojona drobno cebula, pokrojona nac pietruszki, sól, pieprz, cukier.
Przyozdobic pomidorem pokrojonym w lódki.
Propozycja 4:
2 dl kwasnej smietany doprawic do smaku startym chrzanem. Mozna dodac pokrojone drobno rzodkiewki, swiezy pokrojony ogórek. Przyozdobic pocietym w lódki jajkiem na twardo, posypac swiezym pocietym koprem lub rzezucha.
Propozycja 5:
2 lyzki majonezu polaczyc z 2 lyzkami jogurtu. Doprawic do smaku przecierem pomidorowym. Przyozdobic cienko pokrojonymi paskami zielonej papryki.
Zimna salatka ziemniaczana podawana jest najczesciej do cieplych frikadeli. Stawiajac obok salaterke/miske z kolorowa surowa salata skladajaca sie z pokrojonej pekinskiej kapusty, pokrojonych w kostki swiezych ogórków, pokrojonych w lódki pomidorów, zielonego grochu (rozmrozonego), kukurydzy (rozmrozonej lub z puszki) mozna byc pewnym, ze wszyscy goscie beda zadowoleni z poczestunku.
Takiej mieszanej salaty nie przyprawia sie w salaterce zadnym sosem lecz stawia sie sosy w oddzielnych naczyniach, zeby gozcie sami doprawili sobie salate. Sposób ten ma tez swoja praktyczna strone, bo pozostala po gosciach salate mozna przetrzymac do nastepnego dnia w lodówce. Sosy o wielu smakach (dressing) mozna kupic w sklepach. Do takiego sosu mozna dodac kwasnej smietany, lagodzac jego smak.
Salate ziemniaczana i salate z surowych warzyw spotka sie latem, gdy Dunczycy pieka rózne kielbaski, kotlety i ryby na roznie w swoich ogródkach przydomowych.


Ziemniaki pieczone


na 4 osoby
6 - 8 duzych, tej samej wielkosci ziemniaków
Ziemniaki powinny byc jednakowej wielkosci, zeby czas pieczenia byl jednakowy .
Nalezy wybrac ziemniaki z gatunku macznych i o ladnej gladkiej powierzchni.
Nie obierac ziemniaków lecz oczyscic je dokladnie pod woda, najlepiej szczotka. Wytrzec ziemniaki do sucha. Ulozyc ziemniaki na brytfannie lub w zaroodpornym pólmisku.
Nalezy je piec w piekarniku przy temperaturze 200 stopni przez 50 - 60 min.
Jesli skórka ma byc podpieczona, nalezy ziemniaki posmarowac olejem (przed wstawieniem do piekarnika). Ziemniaki mozna piec równoczesnie z pieczenia, kladac je na ruszcie lub (obrane) na pólmisku z pieczenia.
Przed wyjeciem z piekarnika sprawdzic (np. metalowa cienka spinka do miesa), czy sa dokladnie upieczone. Wystarczy spawdzic tylko jeden ziemniak.
Upieczony ziemniak naciac na srodku na krzyz, scisnac go lekko po bokach, zeby srodek zrobil się mialki, a w miejscu naciecia zrobilo sie wglebienie.
Do pieczonych ziemniaków oprócz soli mozna w wglebienie wlozyc lyzeczke masla.
Mozna przyprawic maslo roztartym zabkiem czosnku, mielona papryka lub drobno posiekana natka pietruszki.
Jesli piecze sie ziemniaki przepolowione, mozna je posypac sola i dowolna sproszkowana przyprawa ziolawa (oregano, tymianek, majeranek, koper) i piec ok. 35 - 45 min.
Ziemniaki podaje sie do mies bez sosów, np do befsztyków smazonych, niepanierowanych kotletów. Salata z mieszanych surowych warzyw doskonale smakuje do pieczonego miesa i pieczonych ziemniaków. Dla latwiejszego konsumowania pieczonego ziemniaka mozna podac lyzeczki od herbaty. Jednak smak i wartosc zawarta w opieczonej skórce sprawia, ze wiele osób bedzie jadlo ziemniaka nozem i widelcem razem ze skórka.


Ziemniaki karmelowe ( brunede kartofler)

4 porcje
1/2 - 3/4 kg malych, wielkosci malego orzecha wloskiego twardych ziemniaków, 30 g margaryny lub masla, 3 - 4 lyzki cukru
Czas smazenia ok. 20 min.
Ziemniaki ugotowac w lupinach, obrac ze skórki, przeplukac zimna woda, odstawic na bok do odsaczenia wody. Ziemniaki mozna przygotowac dzien wczesniej.
Cukier stopic na patelni na dosc goracym ogniu, nie mieszajac.
Kiedy cukier zrobi sie jasnobrazowy i zacznie sie pienic dodac tluszcz.
Gdy tluszcz z cukrem zacznie sie pienic, dodac ziemniaki.
Ziemniaki mieszac ostroznie, zeby dobrze sie zagrzaly i nabraly ladnego brazowego koloru ze wszystkich stron.
Ziemniaczki nalezy podawac bezposrednio z patelni, maja one wtedy ladny polysk i przyjemnie pachna. Nie mozna ich przygotowac wczesniej, bo powtórne podgrzanie spowoduje, ze stana sie matowe i straca smak. Brazowo-zlote karmelowe ziemniaczki podaje sie jako warzywo do pieczonych mies, na równi z takimi gotowanymi warzywami, jak marchew, pory, zielony groszek, kalafior, brokuly.
Obok karmelowych ziemniaków beda podane do mięsa biale ziemniaki z wody.
Przygotowanie takich ziemniaków zabiera stosunkowo duzo czasu. Ta specjalnosc dunskiej kuchni nalezy do dan uroczystych, np. do potraw wigilijnych Bozego Narodzenia.

Napisala:
Maryla Twardowska-Spangshus